1938 <<< Kronika XIX >>> 1940-1944

Rok 1939 - Pogotowie Wojenne Harcerzy

W swych wspomnieniach [2005-2006], dh. Kazimierz Gołdas, napomknął o udziale XIX w zimowisku 5 KDH [Skomielna Czarna - 12.1938-01.1939]

W rozkazie Komendy Chorągwi Harcerzy z 01.01.1939r. (brak numeru) zamieszczonym w "Rozkazach i Okólnikach Zarządu Okręgu, Koła Dawnych Harcerzy, Komend Chorągwi Harcerek i Harcerzy" (dalej: "Rozkazy i Okólniki") 1939, nr 4 z 1.01.1939r. znajdujemy informację o przyjęciu do ZHP, drużyn hufca Kraków IV, w tym (...) XIX im. F.Żwirki (...)

Wici Zuchowe L.4 z 01.02.1939r. ("Rozkazy i Okólniki 1939 nr 5 z 1.02.1939r.) zatwierdzają "Skrzydlatym" numerację, jako 36 drużyny (już nie gromady) zuchów "Skrzydlatej"[?], znajdującej się w składzie Hufca Zuchowego.

W kwietniu 1939, kurs drużynowych "harcerskich i skautowych" ukończył m.in. Antoni Gryglowski - przyboczny XIX.

RL 8 z 1.05.1939, zamieszczony w "Rozkazach i Okólnikach" 1939, nr 8 z IV (?) 1939r., zawiera kolejne informacje:

- o klasyfikacji drużyn za rok 1937/38, wg której w składzie Hufca IV im. Zawiszy Czarnego figuruje XIX drużyna im. Żwirki i Wigury, oceniana jako przodująca, czyli dobra.

- że "próbę drużynowego otrzymali" [m.in.] - Zbigniew Sanakiewicz [dr. XIX] oraz Antoni Gryglowski [przyb. XIX]. 

03.05.1939 - coroczne uroczystosci na krakowskich Błoniach. Tradycyjnie uczestniczyła w nich XIX [razem ze Skrzydlatymi]. Ta fotka z defilady "kolumny zuchowej" dotarła do nas już po śmierci W.Budweila i K.Gołdasa, więc nie udało się nam tego zweryfikować "u źródła" ale ... jasne chusty, lotnicze "kaski", samolot [na kołach] ... to musieli być "Skrzydlaci" !! :-))

Lato 1939 - [wg K.Gołdas] udział w obozie letnim 5 KDH w Augustowie. Komendantem był HO Jerzy Bober , oboźnymi: ćwik Eugeniusz Pyzik oraz ćwik Antoni Gryglowski (XIX).  

(...) Obok bogatego programu zajęć związanych z wodą uczestnicy obozu realizowali kierunki wyznaczone przez Pogotowie Wojenne Harcerzy. Obóz mimo napiętej sytuacji politycznej przebiegał bez zakłóceń i jego uczestnicy w komplecie wrócili do domów. (...) [wg. "Dzieje 5 KDH - 1911-1986"]

Pogotowie Wojenne Harcerzy

Rozkaz Naczelnika Harcerzy o Pogotowiu Harcerzy i jego zadaniach ukazał się 2 IV 1939 r.

28.08.1939 - w Krakowie zostaje utworzony Hufiec Pogotowia Wojennego (komendant: phm. Jan Ryblewski). ".... Harcerze Hufca Pogotowia Wojennego - młodzi chłopcy podzieleni na zastępy i drużyny - pełnili funkcje gońców pieszych i rowerowych w wojskowej Komendzie Miasta, doręczali wezwania mobilizacji indywidualnej oraz rozlepiali obwieszczenia mobilizacyjne. Zajmowali się także obsługą telefonów i łącznic sieci obserwacyjno-meldunkowej OPL-G, pełnili dyżury sanitarne na dworcu PKP, wystawiali warty ochronne przy mostach, magazynach i składach, uczestniczyli w patrolach porządkowych i anty dywersyjnych. Po wybuchu wojny pomagali straży pożarnej w ratowaniu zasypanych ludzi i gaszeniu pożarów. Oprócz tego harcerze w zorganizowany sposób brali udział w budowie schronów i ukryć przeciwlotniczych oraz pracach zlecanych i zabezpieczających ...." ( Paweł  Miłobedzki, "Harcerze w okupowanym Krakowie" ).

W ramach pogotowia, w ostatnich dniach sierpnia, 14 harcerzy (m.in. z 5 KDH i XIX ), pod komendą przybocznego XIX Antoniego Gryglowskiego HO, pełniło służbę przy Komendzie Chorągwi.

Franciszek Baraniuk i Władysław Budweil od początku sierpnia 1939 budują bunkry koło Mikołowa w ramach Junackich Hufców Pracy.

1 IX 1939 - ginie żołnierską śmiercią, podczas bombardowania lotniska Rakowice-Czyżyny, druh Marian Ryszka HO , drużynowy-założyciel "Dziewiętnastki".
[Pochowany na Cmentarzu Wojskowym, w kwaterze "Września'39" (rząd 3, grób 21)]

[z lewej, fotografia wykonana przez Niemców w październiku 1939 - widać ślady ataku z dnia 01.09.1939. Być może właśnie tam zginął Druh Ryszka.]

Druh Antoni Kwarciak,  jeden przybocznych XIX,   jako ochotnik walczy w kampanii wrześniowej (20 pp).

Podobnie jak Władysław Czarnuchowski, były zuchmistrz-wódz "Skrzydlatych", który walczył w oddziałach gen. Kleeberga.

Natomiast Franciszek Baraniuk i Władysław Budweil którzy już od sierpnia 1939 budowali bunkry koło Mikołowa w Junackich Hufcach Pracy, z dniem 2 września weszli w skład jednego z batalionów Obrony Narodowej (55 DP rez.) broniących Śląska.

06 września 1939, do Krakowa, wkraczają wojska hitlerowskich Niemiec. Rozpoczyna się okupacja ...

Już w pierwszych tygodniach okupacji krakowscy harcerze podjęli działania zabezpieczające archiwa i sztandary harcerskie. M.in. pod kierunkiem dh. Franciszka Baraniuka kierującego grupą harcerzy z 5 KDH i XIX.

1938 <<< Kronika XIX >>> 1940-1944